Czy żucie gumy szkodzi Twojemu zdrowiu? Poznaj 6 konsekwencji tego nawyku

Czyli parę słów o parafunkcjach układu żucia

Parafunkcje to nieprawidłowe nawyki ruchowe w rejonie jamy ustnej, stawu skroniowo-żuchwowego i ogólnie układu żucia.

Badania dowodzą, że dotyczą one w różnym stopniu nasilenia nawet 55-80% populacji (!). Czasami są uświadomione, czyli możemy zauważyć, że taki zły nawyk nas dotyczy lub nieświadome, czyli takie, o których nie zdajemy sobie sprawy.

Najczęstszymi przyczynami pojawienia się parafunkcji układu żucia są:
– czynniki psychogenne: stres, silne emocje
– czynniki zewnętrzne: zaburzenia zgryzu, np. źle dobrane aparaty ortodontyczne, protezy zębowe, zbyt wysokie plomby, ubytki/braki zębowe

Właściwie każdy z nas w sytuacjach stresowych reaguje jakąś parafunkcją narządu żucia.
Jadąc samochodem w korkach odruchowo zaciskamy zęby, koncertując się na jakimś zadaniu nagryzamy wargi, policzki, stresując się przed egzaminem obgryzamy paznokcie.

Takie zachowania pozwalają na rozładowanie emocji, dają upust stresowi i często są automatyczne. Jeżeli występują sporadycznie nie są szkodliwe. Natomiast jeżeli stają się nawykową reakcją na stres, wówczas mogą doprowadzić do przeciążeń w rejonie narządu żucia i do wystąpienia bólu, ograniczeń ruchomości i innych konsekwencji. 

Parafunkcje dzielimy na dwie grupy:

Parafunkcje zwarciowe, takie w których zęby stykają się ze sobą:

• nawykowe zaciskanie zębów;
• zgrzytanie zębami (bruksizm);
• stukanie zębami.

Parafunkcje niezwarciowe, takie w których nie dochodzi do kontaktu zębów przeciwstawnych:

• obgryzanie paznokci;
• nagryzanie warg, policzków, języka;
• ssanie języka, nawykowe wodzenie językiem po zębach;
• gryzienie ołówków, długopisów i innych przedmiotów;
• długotrwałe żucie gumy;
• trzymanie między zębami szpilek, igieł lub innych przedmiotów podczas pracy;
• jednostronne żucie.

6 konsekwencji żucia gumy, czyli dlaczego parafunkcje są szkodliwe?

Parafunkcje są jedną z głównych przyczyn zaburzeń stawów skroniowo-żuchwowych..

Mogą prowadzić do:

1. bólów mięśni i/lub stawu skroniowo-żuchwowego;
2. uczucia sztywności żuchwy;
3. trzasków/przeskakiwania w stawie skroniowo-żuchwowym podczas ruchów żuchwy;
4. bólów głowy;
5. starcia zębów i/lub bólów zębów bez przyczyn stomatologicznych;
6. bólów szyi, barków i innych części układu ruchu.

Pacjenci z parafunkcjami nie są świadomi przyczyny swoich dolegliwości, dlatego szukają pomocy u wielu specjalistów, przez co są obarczeni długotrwałą diagnostyką i niepotrzebnym leczeniem farmakologicznym. 

Czy problem parafunkcji dotyczy mnie lub mojego dziecka?

Tak, jeżeli:

• dentysta powiedział Ci, że masz starte zęby, uszkodzone szkliwo
• odczuwasz blizny, zgrubienia na błonie śluzowej policzka wewnątrz jamy ustnej, najczęściej w postaci poziomej linii 
• po wyciągnięciu języka zauważasz na jego bokach wgłębienia przypominające odciśnięte zęby 
• obgryzasz paznokcie, skórki, ołówki lub inne przedmioty, zbyt długo żujesz gumę partner/partnerka narzeka, że zgrzytasz/stukasz zębami w nocy
• budzisz się z uczuciem sztywności lub bólu twarzy

Jak radzić sobie z parafunkcjami?

1. Najważniejsza jest profilaktyka.
2. Uświadomienie sobie szkodliwego nawyku parafunkcji.
3. Poznanie i identyfikacja przyczyny oraz konsekwencji;
   np. stres powoduje, że odruchowo zaciskam zęby, co może prowadzić do starcia zębów, nadmiernego obciążenia stawów skroniowo-żuchwowych, wzrostu napięcia mięśni twarzy, a w konsekwencji do dysfunkcje układu żucia i bólu.
4. Motywacja do zmiany i samokontrola (lub pomoc życzliwych osób bliskich).
5. Nauka radzenia sobie ze stresem.
6. Zastąpienie złego nawyku innym.

Jak oduczyć dziecko obgryzania paznokci?

Po pierwsze: Porozmawiaj z dzieckiem lub zaobserwuj, kiedy najczęściej obgryza paznokcie.

Po drugie: Znajdź czynność, która pozwoli dziecku w chwilach stresu rozładować napięcie emocjonalne w inny sposób.

Po trzecie: Istnieje silna korelacja pomiędzy ręką a językiem, obie części ciała są elementem rozwoju małej motoryki u dziecka. Poprawa funkcji języka wpływa na funkcje ręki i odwrotnie.
Dlatego pomocnym może być ugniatanie piłeczki/miękkiej gumki podczas sytuacji, w której występują parafunkcje 

Ćwiczenia, czyli klucz do zdrowia

Rozluźnienie mięśni, oddech i radzenie sobie ze stresem to klucz do leczenia i profilaktyki nie tylko parafunkcji, ale także utrzymania zdrowia. 

Ćwiczenia oddechowe

Oddech pomaga w głębokim rozluźnieniu mięśni
Usiądź wygodnie, zamknij oczy i skup się na rozluźnieniu mięśni twarzy. Następnie weź powoli głęboki wdech i na wydechu poczuj jak Twoje ciało staje się coraz cięższe. Uczucie ociężałości ciała to efekt pełnego rozluźnienia mięśni

Nabieranie powietrza w usta, tak aby wypchnąć policzki, również rozluźnia twarz.

Ćwiczenia prawidłowego ułożenia języka 

W chwilach stresu, zmęczenia oraz przed snem – dociśnij koniuszek języka do podniebienia górnego tuż za górnymi zębami, poczujesz, że żuchwa i mięśnie twarzy rozluźniają się.
Z czasem poprawne ułożenie języka stanie się Twoim nawykiem

Prawidłowa pozycja języka pozwala na rozluźnienie mięśni żwaczy (najsilniejsze mięśnie odpowiedzialne za zaciskanie zębów) oraz do wysunięcie żuchwy do przodu, dzięki czemu zwiększa się przestrzeń w stawach skroniowo-żuchwowych (odciążenie).

W leczeniu parafunkcji narządu żucia pomoże Ci fizjoterapia stomatognatyczna.

dr Joanna Piech
Fizjoterapeutka
Specjalizuje się w fizjoterapii stomatologicznej i ortopedycznej