Zachowaj zdrowe zęby – jak zapobiec bólowi zębów spowodowanemu przez zaburzenia układu żucia?

Dlaczego zdrowe zęby mogą boleć?

Auć! Ból zęba to nic przyjemnego. W większości przyczyną bólu zębów jest próchnica, uszkodzenia szkliwa lub nadwrażliwość zębów. Przyczyny stomatologiczne można łatwo wykluczyć i wyleczyć na pierwszej wizycie u dentysty.

Co jednak, jeżeli odczuwasz ból zęba lub zębów i po wizycie u stomatologa nie stwierdzono żadnych ubytków lub innych czynników wywołujących?

Zaburzenia układu żucia i ich wpływ na zdrowie zębów

Jedną z przyczyn bólu zdrowych zębów może być dysfunkcja układu żucia. 

Zaburzenia skroniowo-żuchwowe (TMD, ang. Temporomandibular Disorders) to zespół objawów dotyczący układu czynnościowego narządu żucia, czyli stawu skroniowo-żuchwowego, mięśni żucia, struktur nerwowych oraz otaczających je tkanek. 

Zęby wchodzą w skład narządu żucia ze względu na bliskie sąsiedztwo ze stawem skroniowo-żuchwowym. Powiązania anatomiczne i nerwowe powodują, że ból ze stawu skroniowo-żuchwowego i/lub mięśni żucia może promieniować do zębów. Ponadto dysfunkcje układu żucia mogą przeciążać i niszczyć zęby.

Przyczyny bólu zębów pochodzenia niezębowego

Ból z mięśni żucia

Ból mięśniowo-powięziowy spowodowany jest przez nadmiernie napięte struktury mięśniowe. Utrata elastyczności mięśnia, zmienia jego biomechanikę i w wyniku powtarzających się ruchów może prowadzić do przeciążenia a w konsekwencji powstania bólu.

Nadmierne napięcie mięśni żwaczy prowadzi do odruchowego zaciskania zębów. Mięsień żwacz jest jednym z najsilniejszych mięśni w ciele człowieka. Pacjenci cierpiący na bruksizm (silne zaciskanie i zgrzytanie zębami w nocy) doświadczają sił działających na powierzchnie żujące ich zębów, które są nawet 10 razy większe niż te podczas normalnego żucia i gryzienia pokarmów. Tak duże obciążenia prowadzą do uszkodzeń i bólu zębów oraz do rozwoju zaburzeń w stawach skroniowo-żuchwowych.

Punkty spustowe

Punkty spustowe to napięte pasma mięśniowe, bolesne podczas palpacji i wyczuwane jako zgrubienia w tkance. Punkty spustowe chociaż są źródłem stałego, głębokiego bólu nie są najczęściej zgłaszane przez pacjentów jako miejsca bolesne. W wielu przypadkach pacjent odczuwa jedynie ból przeniesiony z punktu spustowego. Jest to spowodowane efektem centralnego wzbudzenia, które polega na generowaniu przez punkt spustowy bodźców powodujących ból rzutowany. Jego umiejscowienie jest z reguły związane z lokalnym unerwieniem. 

W tym przypadku ból przeniesiony odczuwany jako ból zęba/zębów trzonowych może pochodzić z punktu spustowego mięśnia żwacza.
Natomiast źródłem bólu siekaczy i/lub kłów górnych może być punkt spustowy mięśnia skroniowego. 

Bruksizm

Jeżeli budzisz się z uczuciem bólu zębów, który dotyczy całej szczęki to przyczyną może być bruksizm. Bruksizm to nawykowe zaciskanie i/lub zgrzytanie zębami w nocy, które prowadzi do starcia powierzchni zębowych i uszkodzenia szkliwa.

Bruksizmowi często towarzyszą bóle głowy, karku, trzaski i/lub przeskakiwanie w stawach skroniowo-żuchwowych podczas ruchów żuchwy. W efekcie zęby są krótsze, starte, o wyrównanej linii zgryzowej, mogą boleć oraz krwawić podczas szczotkowania.

Nieleczony bruksizm prowadzi do rozchwiania i utraty zębów (!)

Wiecej o bruksizmie przeczytasz >>TUTAJ<<

Neuralgia nerwu trójdzielnego

Neuralgia nerwu trójdzielnego również może być przyczyną bólu zębów. Charakteryzuje się ona występowaniem ostrego, nagłego bólu twarzy o dużym nasileniu, który pojawia się cyklicznie. Ból twarzy z powodu neuralgii nerwu trójdzielnego wywoływać może nawet najmniejszy dotyk, ruch lub zmiana temperatury otoczenia.

Ból zębów podczas ataku neuralgicznego może być odczuwany jako ból promieniujący wzdłuż gałązek nerwowych nerwu trójdzielnego.

Jakie są sposoby na łagodzenie bólu zębów spowodowanego zaburzeniami układu żucia?

Fizjoterapia stomatologiczna odgrywa znaczącą rolę w usunięciu przyczyny powodującej ból zębów jaką są zaburzenia układu czynnościowego narządu żucia. Aby leczenie było skuteczne musi być ukierunkowane na źródło bólu, a nie na miejsce jego odczuwania. Dlatego tak istotna jest prawidłowa diagnoza i poznanie źródła bólu zębów.

Jeżeli odczuwasz ból zębów, a po wizycie u stomatologa wszystko jest z nimi w porządku, wtedy należy sprawdzić staw skroniowo-żuchwowy i układ żucia.

Po szczegółowym wywiadzie i badaniu fizjoterapeuta ustala indywidualny plan terapii ukierunkowanej na przyczynę bólu.

Fizjoterapia bólu twarzy i stawu skroniowo-żuchwowego to:

• terapia manualna – mobilizacje struktur stawu skroniowo-żuchwowego i otaczających tkanek;
• techniki mięśniowo-powięziowe;
• techniki neuromobilizacyjne;
• ćwiczenia lecznicze, które pacjent również powinien wykonywać codziennie w domu;
• fizykoterapia, np. laseroterapia, ciepłe okłady;
• edukacja w zakresie czynności dnia codziennego i radzenia sobie z parafunkcjami.

dr Joanna Piech
Fizjoterapeutka
Specjalizuje się w fizjoterapii stomatologicznej i ortopedycznej